ಹಳೇಬೀಡು ಕರ್ನಾಟಕದ ಯುನೆಸ್ಕೋ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಹಳೇಬೀಡು ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿರುವ ಶಿವನಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.
ಇತಿಹಾಸ: ಹಳೇಬೀಡು ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಮುಖ್ಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ಕೇತಮಾಲ 12 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಅವರ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ದ್ವಾರಸಮುದ್ರ ಎಂಬ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಸರೋವರದ ತೀರದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಸೈನ್ಯದ ದಾಳಿಯಿಂದ ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹಾನಿಯಾಯಿತು.
ವಿನ್ಯಾಸ: ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಹೊಯ್ಸಳ ಶೈಲಿಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿದೆ, ನಂದಿ (ಶಿವನ ಅಧಿಕೃತ ವಾಹನ) ಪ್ರತಿಮೆಯು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹೊರಗಿನಿಂದ ಕಾವಲು ಕಾಯುತ್ತದೆ. ಒಳಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಚಿತ್ರಗಳು, ಹಿಂದೂ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲಾ ಬಾಲಿಕೆಯರ ಕೆತ್ತನೆಯಿದೆ.
ಇತರ ದೇವಾಲಯಗಳು: ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಹೊರತಾಗಿ, ಹಳೇಬೀಡು ಕೇದಾರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಜೈನ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಕೇದಾರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಎರಡನೆಯ ವೀರ ಬಲ್ಲಾಳ ಮತ್ತು ರಾಣಿ ಕೇತಲದೇವಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ: ಹಳೇಬೀಡು ದೇವಾಲಯ ಸಂಕೀರ್ಣದೊಳಗೆ ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಪುರಾತತ್ವ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವು ಹೊಯ್ಸಳ ಯುಗದ 1500 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಸಮಯ: ಹಳೇಬೀಡು ದೇವಾಲಯ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 6.30 ರಿಂದ ರಾತ್ರಿ 9 ರವರೆಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ.
ಹತ್ತಿರ: ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು (17 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಳೇಬೀಡು ಜೊತೆಗೆ ಭೇಟಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ತಲುಪುವುದು ಹೇಗೆ: ಹಳೇಬೀಡು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ 210 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಮಂಗಳೂರಿನಿಂದ 170 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಬಾಣಾವರ ಹತ್ತಿರದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ (30 ಕಿ.ಮೀ). ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಹಾಸನದಿಂದ (33 ಕಿ.ಮೀ) ಹಳೇಬೀಡು ಉತ್ತಮ ಬಸ್ ಸೇವೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ವಸತಿ: ಕೆಎಸ್‌ಟಿಡಿಸಿ ಹೋಟೆಲ್ ಮಯೂರ ಶಾಂತಾಲಾವನ್ನು ಹಳೇಬೀಡಿನಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಹತ್ತಿರ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಯ್ಕೆಗಳು ಹಾಸನ ನಗರದಲ್ಲಿ (33 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ) ಲಭ್ಯವಿದೆ.